Kierowcy prowadzący pojazdy na drogach mają obowiązek zabezpieczenia bezpieczeństwa nie tylko swojego, ale także swoich pasażerów. W przypadku wypadku drogowego, którego skutkiem jest szkoda na zdrowiu lub życiu pasażera, kierowca, a szczególnie jego ubezpieczyciel, ponoszą odpowiedzialność. Sytuacja staje się nieco bardziej skomplikowana, gdy poszkodowany pasażer przyczynił się do powstania szkody.
Według prawa polskiego, odpowiedzialność kierowcy wobec pasażera kształtuje się na dwóch zasadach: ryzyka lub winy. Zasada ryzyka oznacza, że kierowca jest odpowiedzialny za szkody wynikłe z wypadku, nawet jeśli nie można mu bezpośrednio przypisać błędu lub winy. Odpowiedzialność na zasadzie winy zależy od potwierdzenia, że kierowca działał nieostrożnie lub naruszył przepisy drogowe, przyczyniając się do wypadku.
Art. 436 kodeksu cywilnego określa, że z reguły odpowiedzialność kierującego pojazdem względem pasażerów kształtuje się na zasadzie ryzyka. W praktyce, aby uzyskać odszkodowanie, poszkodowany musi jedynie wykazać, że doznał obrażeń ciała i nie kierował pojazdem w chwili zdarzenia.
Odpowiedzialność kierowcy na zasadzie ryzyka jest jednak wyłączona w sytuacjach, w których do wypadku doszło na skutek siły wyższej, wyłącznej winy poszkodowanego, lub gdy wypadek został spowodowany wyłącznie z winy osoby trzeciej.
Jeśli pasażer jest właścicielem lub współwłaścicielem pojazdu, kierujący odpowiada względem niego na zasadzie winy, nie zaś ryzyka. To samo dotyczy przypadków, kiedy pasażer korzysta z tzw. przejazdów grzecznościowych. W takim przypadku odszkodowanie przysługuje pasażerowi tylko wtedy, gdy kierowca ponosi winę za zdarzenie skutkujące szkodą.
Pasażer ma również prawo do odszkodowania, nawet jeśli przyczynił się do powstania szkody, na przykład decydując się na jazdę z nietrzeźwym kierowcą. W takiej sytuacji odszkodowanie zostanie jednak odpowiednio obniżone.
Kierowca ponosi odpowiedzialność nawet, gdy prowadził pojazd pod wpływem alkoholu. W takiej sytuacji poszkodowani mogą otrzymać odszkodowanie, ale ubezpieczyciel ma prawo zwrócić się do nietrzeźwego sprawcy wypadku z żądaniem zwrotu wypłaconych pieniędzy.
Jeśli jednak sprawca wypadku pod wpływem alkoholu zginął, jak w niedawnym przypadku w Krakowie, towarzystwo ubezpieczeń nie ma prawa roszczenia regresowego względem spadkobierców po nietrzeźwym kierowcy.
