11 września 2024 r. Sąd Najwyższy w siedmioosobowym, poszerzonym składzie orzekającym Izby Cywilnej, wydał ważną uchwałę dotyczącą ustalania wysokości odszkodowania z OC na podstawie tzw. hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu, w przypadku, kiedy naprawa stała się już niemożliwa w wyniku następczych działań poszkodowanego. Temat ten może w szczególności zainteresować ubezpieczycieli oraz właścicieli samochodów uszkodzonych z winy innej osoby.
Spis treści:
- Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – czego dotyczył wniosek do SN?
- Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – rozstrzygnięcie
- Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – analiza
- Potrzebujesz pomocy kancelarii odszkodowawczej?
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – czego dotyczył wniosek do SN?
Sąd Najwyższy dotychczas prezentował dwa odmienne od siebie stanowiska w sprawach dopuszczalności ustalenia wysokości odszkodowania na podstawie hipotetycznych kosztów naprawy, w sytuacji, gdy naprawa stała się niemożliwa wskutek następczych działań poszkodowanego. Jedno ze stanowisk Sądu Najwyższego dopuszcza wysokość odszkodowania ustalaną na podstawie hipotetycznych kosztów napraw, tak zwaną metodą kosztorysową, przykładowo na podstawie oszacowania odszkodowania przez biegłego. W takiej sytuacji późniejsze zdarzenia, takie jak naprawa uszkodzonego pojazdu przed otrzymaniem odszkodowania lub zbycie pojazdu, nie mają znaczenia. Drugie stanowisko Sądu Najwyższego z kolei odmawia ustalania odszkodowania metodą kosztorysową i nakazuje uwzględnianie zdarzeń późniejszych. Z uwagi na te rozbieżności 14 grudnia 2023 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek Rzecznika Finansowego, który zwrócił się do SN o rozstrzygnięcie tej kwestii przez poszerzony skład Sądu Najwyższego.
Treść pytania Rzecznika Finansowego brzmiała następująco: Czy w przypadku wyrządzenia szkody w pojeździe mechanicznym, stanowiącej szkodę częściową, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania naprawa stała się niemożliwa w wyniku następczych działań poszkodowanego, co ma miejsce np. w razie zbycia pojazdu w stanie uszkodzonym lub jego uprzedniego naprawienia, odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego powinno być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego?
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – rozstrzygnięcie
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC, o sygnaturze III CZP 65/23, nie podziela stanowiska Rzecznika Finansowego. Jeżeli naprawa pojazdu przez poszkodowanego stała się niemożliwa, w szczególności w razie zbycia lub naprawienia pojazdu, nie jest uzasadnione ustalenie wysokości odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych jako równowartości hipotetycznych kosztów naprawy – tak orzekł Sąd Najwyższy. Zdaniem Sądu Najwyższego dopuszczenie metody kosztorysowej, w sytuacji gdy pojazd został sprzedany, jest nieuzasadnione i powodowałoby bezpodstawny wzrost sum dochodzonych przez poszkodowanych. Jak wskazał sędzia sprawozdawca Mariusz Załuski, dotychczasowy stan orzecznictwa dopuszczający model tzw. metody kosztorysowej szacowania szkody w sytuacji, gdy po stronie poszkodowanego nie istnieje roszczenie o przywrócenie do stanu poprzedniego, choćby przez naprawę lub sprzedaż pojazdu nie znajduje uzasadnienia w aktualnym stanie prawnym.
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC – analiza
Rzecznik Finansowy twierdził, że odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości hipotetycznych kosztów naprawy powinno być wypłacone również w sytuacjach, gdy poszkodowany sprzedał pojazd czy też dokonał naprawy pojazdu samodzielnie. W innym przypadku mogą występować negatywne konsekwencje dla osób najbiedniejszych, które zmuszone są często do "dokonywania prowizorycznych napraw", albo są zmuszone do sprzedaży uszkodzonego pojazdu, choć za uzyskane środki nie mogą kupić nowego auta odpowiadającego klasie uszkodzonego, uzasadniał Rzecznik. Jak twierdził, jego wniosek miał na celu zwiększenie praw i interesów klientów w relacjach z ubezpieczycielami. Jak zostało wyżej wskazane, Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska prezentowanego przez Rzecznika Finansowego.
Chociaż omawiana uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC nie podziela zapatrywań Rzecznika Finansowego w tej kwestii, to stwierdził on, iż orzeczenie jest bardzo istotne z punktu widzenia praktyki obrotu na rynku ubezpieczeniowym, wprowadzając zasadę pewności prawa oraz kończąc długie spory na temat możliwości dochodzenia hipotetycznych kosztów naprawy w konkretnych stanach faktycznych. Warto dodać, że uchwała ta może też zmiejszyć liczbę sporów sądowych pomiędzy poszkodowanymi i ubezpieczycielami oraz pozwoli skrócić długość postępowań.
Stanowisko Rzecznika Finansowego znajdowało oparcie w wielu uprzednich orzeczeniach Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, a także Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. wyrok z dnia 30 marca 2023 r. o sygn. C-618/21). Wygląda jednak na to, że analizowana uchwała Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania z OC stanowi kontynuację jednej z tez niedawnej uchwały SN z dnia 8 maja 2024 r. o sygn. III CZP 142/22, gdzie Sąd Najwyższy stwierdził, że szkoda ma charakter dynamiczny, a zatem następcze działania poszkodowanego będą miały wpływ na ustalenie wysokości odszkodowania. Warto tu także wskazać, że ta uchwała przyznała poszkodowanym szerokie uprawnienie w dochodzeniu odszkodowania z ubezpieczenia OC komunikacyjnego.
Uchwała w sprawie odszkodowania z OC wydana w poszerzonym składzie jest szczególnie istotna, bowiem co do zasady jest respektowana przez sądy powszechne oraz inne składy Sądu Najwyższego.
Potrzebujesz pomocy kancelarii odszkodowawczej?
Sprawy odszkodowawcze są nierzadko bardzo złożone, dlatego w sytuacjach wątpliwych czy spornych warto skorzystać z pomocy radców prawnych wyspecjalizowanych w sprawach dotyczących odszkodowań.
Nasza kancelaria prawnicza oferuje kompleksowe wsparcie w sprawach odszkodowawczych. Dzięki doświadczeniu i wiedzy naszych radców prawnych, zapewniamy skuteczną reprezentację klientów w różnego rodzaju sprawach, m.in. wypadków drogowych. Naszym celem jest obrona interesów klienta i osiągnięcie sprawiedliwego zadośćuczynienia.
