Prawo cyfrowe w Polsce czyni kolejny krok do przodu, umożliwiając obywatelom zastrzeganie numeru PESEL - zmiana, która ma na celu zwiększenie ochrony przed zaciąganiem przez oszustów kredytów czy pożyczek przy wykorzystaniu przejętych danych. Ustawa przewiduje, że obywatele nie będą obciążani za zobowiązania, które zostały zaciągnięte bez ich wiedzy, mimo istniejącego zastrzeżenia numeru PESEL.
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości została opublikowana w Dzienniku Ustaw i weszła w życie 22 lipca 2023 roku. Przepisy wejdą jednak w życie w terminie późniejszym, wskazanym w jej art. 26. Dokładny termin, od którego możliwe będzie zastrzeganie numeru PESEL, zostanie podany w komunikacie określającym dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających stosowanie tych przepisów. Planowane jest to na ten rok, najpóźniej do 31 grudnia.
Celem ustawy jest zwiększenie ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych i ograniczenia skali zjawiska wyłudzania środków finansowych poprzez zaciąganie zobowiązań finansowych na inną osobę bez wiedzy i zgody właściciela. Nowe prawo ma również ograniczyć tzw. SIM swapping, czyli wyrobienie duplikatu karty SIM, która może być potem użyta do nielegalnego autoryzowania transakcji.
Zastrzeganie numeru PESEL będzie mogło być dokonane przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej przez ministra właściwego do spraw informatyzacji po uwierzytelnieniu, albo osobiście do organu dowolnej gminy. Dodatkowo, zastrzeżenia numeru PESEL będzie można dokonać osobiście w banku krajowym, spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej oraz w placówce pocztowej, a także za pomocą systemu teleinformatycznego banku krajowego albo spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej.
Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL będzie prowadzony przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Każdy zainteresowany będzie mógł przy użyciu usługi elektronicznej nieodpłatnie zweryfikować informację o aktualnym zastrzeżeniu numeru PESEL albo zastrzeżeniu numeru PESEL we wskazanej przez weryfikującego chwili.
Podmioty jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony. Weryfikacja zastrzeżenia numeru PESEL będzie też konieczna w przypadku wypłat gotówki, które pojedynczo lub jako suma wypłat dokonanych w danym dniu w placówce bankowej jednego dnia będą przekraczać trzykrotność minimalnego wynagrodzenia.
Ustawa zawiera również zmiany dla kierowców, które obejmują m.in. przyspieszenie zwrotu prawa jazdy kierowcom w przypadku umorzenia postępowania administracyjnego, zastąpienie obowiązku zawiadamiania starosty o nabyciu pojazdu obowiązkiem rejestracji pojazdu, zniesienie obowiązku oklejania szyby pojazdu nalepkami uprawniającymi do wjazdu do strefy czystego transportu, czy też możliwość elektronicznego zwrotu zatrzymanego dowodu rejestracyjnego stacji kontroli pojazdów.
Określona zostanie także sztywna wysokość kary pieniężnej za niezarejestrowanie pojazdu oraz zawiadomienie o zbyciu pojazdu. Zmiany mają również ułatwić dostęp obywateli do informacji zgromadzonych w ogólnopolskiej bazie danych o umowach ubezpieczeń komunikacyjnych prowadzonych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, w tym w aplikacji mObywatel.
Nowa ustawa jest jednym z wielu kroków podjętych w celu ochrony obywateli przed nadużyciami w internecie. Jest to kolejny przykład ewolucji cyfrowej w Polsce, który ma na celu zapewnienie większej ochrony dla obywateli w świecie coraz bardziej cyfrowym i złożonym.
